Hoe verzorg ik mijn huid tijdens en na de bestraling?

Dankzij verbeterde bestralingstechnieken komen ernstige bestralingswonden tegenwoordig minder vaak voor. Wanneer de bestraling echter tegelijkertijd plaatsvindt met chemotherapie, kunnen sommige vormen van chemo voor ernstige huidreacties zorgen, met name de EGRF-remmers. EGRF staat voor epidermale-groeifactorreceptor; de EGRF-remmers zorgen ervoor dat de cellen in de huid minder snel kunnen groeien.
De huidplooien zijn het gevoeligst voor bestraling; denk aan de liezen, de bilnaad, de oksels en het gebied onder de borsten. Er zijn drie soorten acute huidreacties die kunnen optreden tijdens de bestraling en nog tot enkele weken erna:

• Rood worden (erytheem)
• droogheid en schilferigheid (droge desquamatie)
• een oppervlakkige wond waar vocht uitkomt (nattende desquamatie)

Deze verschijnselen zijn van voorbijgaande aard. Enkele maanden na de bestraling kan echter een late huidreactie optreden die niet overgaat. De huid kan bijvoorbeeld verkleuren, of er kan fibrose optreden.
Mensen die bestraald worden, vinden het vaak prettig om de huid in te smeren met een crème, zeker als de huid droog en trekkerig is. Bij een nattende wond kan de crème het best afgedekt worden met verband. Vraag de verpleegkundigen op de radiotherapie-afdeling om advies. Zij kunnen u aan de juiste materialen helpen.
Insmeren helpt overigens niet om huidreacties te voorkomen. Het nadeel van crème is dat het de markeringen voor de instelling van het bestralingsgebied sneller doet vervagen.

Tips

• Het is heel belangrijk om op de plekken die bestraald worden, geen zalf te gebruiken die op de straling reageert, dus absoluut geen zalf die metaal bevat, zoals zinkzalf. Die kan een etsende werking op de huid hebben. Er dient een neutrale crème gebruikt te worden; cremor lanette en cremor cetomacrogol worden meestal vergoed door de verzekering, maar Bepanthen crème, calendula crème en aloë vera crème kunnen over het algemeen ook gebruikt worden.
• Ga bij voorkeur niet in bad, daar wordt de huid week van. Blijf om diezelfde reden ook niet te lang onder de douche staan.
• Was de bestraalde plek met een pH-neutrale zeep en dep de huid daarna goed droog. Niet wrijven. Sommige bestralingscentra adviseren om helemaal geen zeep te gebruiken.
• Ga niet zwemmen of naar de sauna.
• Sommige bestralingscentra staan tegenwoordig toe dat er een milde deodorant zonder alcohol, parfum of metalen gebruikt wordt, mits de oksel daarna goed drooggedept wordt.
• Mannen die in hun gezicht bestraald worden, mogen alleen elektrisch scheren.
• Bestraalde oksels en andere bestraalde lichaamsdelen mogen niet onthaard worden.
• Plak geen pleisters op de bestraalde huid. Dus als u verband gebruikt, niet vastplakken. Fixeer het verband met buisverband.
• Draag zachte, comfortabele, ruimzittende kleding.
• Stel de huid niet bloot aan de zon. Ga dus ook niet naar de zonnebank.

De bovenstaande adviezen gelden tot drie weken na de bestraling. Het is verstandig om daarna het eerste jaar voorzichtig te zijn met de zon. U hoeft niet uit de zon te blijven, maar gebruik op de bestraalde huid dan wel een zonnebrandcrème met een heel hoge beschermingsfactor (factor 50).
Bel de afdeling waar u bestraald bent om advies, als u vragen heeft, ook als de bestraling al is afgelopen.